“Het is een tijdloos verhaal met herkenbare emoties. Het gaat over vriendschap en wat dat betekent als het erop aankomt. Over gemis, want er gaat iemand dood die zoveel goede intenties heeft. Maar het verhaal zet ook aan tot nooit opgeven. Tot verbinding. Weten waar je voor staat en de hoop die altijd levend blijft,” zegt Mirjam Sloots, projectleider van De Zaanse Passion. Deze wordt op 24 maart uitgevoerd in het Burgemeester in ‘t Veldpark in Zaandam.
Syrische statushouder doet met hele gezin mee aan Zaanse Passion
‘Fijn om in een veilig land te leven’
Sporten en gewoon door blijven fietsen terwijl het stormt. Jezelf voorstellen als nieuwe buurman in plaats van begroet worden door je straatgenoten. Dat typisch Nederlandse voedsel… Onze liefde voor honden en katten waarbij eerstgenoemde nooit los lopen op onze zeer schone straten. En al die fietsen! Als je Tony Sbat, zijn vrouw Lara en de rest van het Syrische gezin naar opvallende verschillen vraagt tussen onze landen, sta je stil bij dingen die voor Nederlanders heel gewoon zijn, maar bij ‘nieuwe Nederlanders’ opvallen. Bijna het hele gezin staat op de bühne van De Zaanse Passion. En dat is weer heel bijzonder.
Tekst: Dirk Karten
Voor Tony is de locatie waar De Zaanse Passion plaatsvindt apart: ’t Veldpark. Hij verbleef daar als vluchteling in ‘The White House’, het vluchtelingenkamp. Terug naar een plek waar hij zeker geen goede herinneringen aan heeft. De organisatie van De Zaanse Passion wil juist op deze plek een positief signaal uitgeven en laten zien dat Syrische statushouders inmiddels deel uitmaken van de Zaanse samenleving. “Bovendien ben ik een positief ingesteld mens,” zegt Tony nuchter.
Bombardementen
Tony, biochemicus, en zijn schoonvader George (60 en huisschilder) zagen in 2012 het oorlogsgeweld in hun stad Aleppo toenemen. Normaal leven werd praktisch onmogelijk. “Geen water, een uurtje per dag – als je geluk had – elektriciteit. Toenemend geweld en verwoestingen door bombardementen. De situatie werd heel gevaarlijk. We moesten augustus 2015 de zware beslissing nemen naar een veilig land te vluchten,” vertellen Tony en George. Het gezin, met zoontje Salim van destijds vier, werd ondergebracht in een dorp waar de oorlog nog niet in alle hevigheid was losgebarsten. De mannen besloten naar Europa te reizen. Welk land werd onderweg besloten. Als er maar geen oorlog was.
‘Black people’
“We gingen met zes mannen op pad. Een deel van de reis was legaal, zoals door Libanon en Turkije. Gevaarlijk werd in Griekenland. Daar moesten we voor de overtocht valse paspoorten kopen via ‘black people’; gevaarlijke mensen waarvan je niet wist of ze je gingen vermoorden of helpen,” vertelt Tony. Midden in de nacht stapte hij en George in een wankel bootje en bereikte veilig een Grieks eiland. Pas op dat moment namen ze de beslissing naar welk Europees land te gaan.
Dan de vraag die ongetwijfeld veel Nederlanders bezighoudt: waarom ons land?
“We wisten alleen van Nederland dat er molens waren. Het had net zo goed Denemarken kunnen zijn. Maar van horen zeggen bij de vluchtelingen om ons heen hoorden we dat Nederland een soepel land was als het ging op het opnemen van oorlogsvluchtelingen. Ook de kans op gezinshereniging was groot. Zo kozen we op goed geluk voor Nederland.”
Integratie
Tony en George kwamen via het COA in Zaandam terecht. Ze zagen anderhalf jaar hun vrouw en zoontje niet. Veilig slapen tussen 120 vreemden in hun tent was ‘een dingetje’. Het gezicht van Tony spreekt boekdelen als hij erover vertelt. Het was ‘a hard time’ vol onzekerheid, koude en angst. Naast biochemicus is Tony muzikant. Met muzikale mede-vluchtelingen werd hij op gegeven moment gevraagd op te treden in verzorgingstehuizen. Een prima uitlaatklep tegen de verveling van het maandenlang wachten. Vanaf dat moment begin de integratie.
Acceptatie
Via Eve van Dijk van mantelzorgorganisatie Kappa Helpt! kwam ik in contact met predikant Mirjam Sloots. Die was bezig met het samenbindend project Santiago de Musical. Een optreden van de Syrische muziekband past prachtig in dit verhaal. Zo kwam ik in contact met gewone Nederlanders. De eerste keer was ik best bang om mee te doen. Ik sprak nog geen Nederlands, leerde Engels om me verstaanbaar te maken. Ik vroeg me af of de mensen me wel accepteerden. Mijn stem mooi vonden klinken. Los daarvan had ik nog nooit geacteerd en gezongen tussen de Nederlanders. Maar ik werd heel positief ontvangen. ‘Big support!’ Zo voelde ik me snel op m’n gemak.”
Meespelen in een ‘warm’ project waar je wordt gerespecteerd kan heel anders zijn dan horen hoe ‘de’ Nederlander over je denkt als vluchteling. ‘Ze’ pikken immers onze banen in, huizen en zijn mensen waar je bang voor moet zijn… Wat voor reacties kreeg Tony?
“Op één bozige vrouw na die mij vertelde dat haar zoon al jaren op een woning wacht heb ik alleen maar positieve ervaringen.” Zijn woorden worden bevestigd door de onderbuurvrouw die spontaan binnenstapt. Een bewijs dat Tony en zijn gezin zijn opgenomen als buren waar je zomaar kunt aankloppen. “Prima mensen,” concludeert de buurvrouw. Daarmee sluit ze, zonder het te weten, aan op een Syrische gewoonte: je buren zijn je vrienden. Altijd welkom.
Te rap Nederlands?
Naast Tony staan ook schoonvader George, Lara, de vrouw van Tony die advocate is, en haar zussen Mirjam en Rita in De Zaanse Passion van 2018. Bij de repetities zie je gezichten die vragend kijken als er te rap Nederlands wordt gepraat. Waar hebben ze het over? Maar ze beseffen dat er maar één optie is: zo snel mogelijk onze taal leren!
Want is het een optie om terug naar Syrië te gaan?
Na een discussie in het Frans/Arabisch/Engels/Nederlands klinkt het als uit één mond: nee! “Het is zo fijn om in een veilig land te leven. Oké, onze diploma’s gelden hier jammer genoeg niet. En de welvaart hebben we achter ons gelaten. Maar we hebben vertrouwen in de toekomst.”
Bijna alle gezinsleden van het gezin Sbat en Antaki doen mee aan De Zaanse Passion.
Filmopnames De Zaanse Passion van start
Het laatste avondmaal
Tekst: Karlijn Plooijer en Rianne Blok
Officieel is de uitvoering van de Zaanse Passion pas 24 maart in het Veldpark, maar zaterdag 10 februari begonnen al de filmopnamen. Steven Geldof en zijn team schoten de opnamen in restaurant Aan Tafel op de Dam en op de Bernhardbrug in Zaandam.
De cineast/vlogger die bekend is van onder meer zijn YouTube-kanaal Inspirerende Hutspot filmde in hoog tempo drie scènes. De eerste locatie was restaurant Aan Tafel. Het etablissement was beschikbaar gesteld door eigenaar Harold Nijdam. Die werd door projectleidster Mirjam Sloots spontaan gevraagd mee te spelen. Een aanbod dat hij lachend aannam.
Goede sfeer
Eerste scene die werd opgenomen was Het laatste avondmaal. Toen alle acteurs zich hadden verzameld in restaurant Aan Tafel, konden ze letterlijk aan tafel om het brood te breken. De sfeer was fijn. Aan het begin moesten sommigen nog even wennen aan de camera’s, maar Steven Geldof stelde de (amateur)acteurs snel op hun gemak. Af en toe moesten wat scenes opnieuw, omdat er zoveel werd gelachen. Dat zegt genoeg over de fijne sfeer die er hing.
Bernhardbrug
Daarna was het tijd om snel te lunchen en door te gaan richting tweede filmlocatie: de Bernhardbrug. Daar wachtte het volk op de komst van Jezus en zijn gevolg. Het weer werkte mee en de brug bleef dicht, zodat de scène er snel op stond. Onder bezielende leiding van regisseur Ferdinand Borger werd er enthousiast geacteerd. Wel kwamen er veel fietsers en wandelaars voorbij. Waarvan de meeste gek opkeken van de grote groep die midden op de brug stond te juichen naar een man in een wit pak en zijn vrienden die keer op keer lopend vanaf de trap werd gefilmd.
Veldpark
Derde filmlocatie was de plek waar De Zaanse Passion op 24 maart zich gaat afspelen: het Veldpark in Zaandam. Weten hoe en waarvoor Judas zijn vriend Jezus verraadde? Beleef het mee vanaf 20.00 uur tijdens de muzikale uitvoering. Voorafgaand is de symbolische tocht met verlicht kruis vanaf de Burcht. Wie zich daar om uiterlijk 19.00 uur meldt, kan meelopen.
Samenbindende Projecten Zaanstreek 